A UVigo lidera un proxecto europeo que emprega a IA para deseñar un sistema alimentario seguro

Cunha duración de 48 meses, SOSFood conta cun financiamento de 4 millóns de euros a través do programa Horizonte Europa e nel conflúen tanto organismos de investigación como empresas de España, Grecia, Lituania, Países Baixos, Portugal, Francia, Bélxica e Italia. A representación española, ademais da UVigo, inclúe á Universidade de Santiago de Compostela, á Axencia Galega de Desenvolvemento Rural (Agader), o Hub de Innovación Dixital DATALife e compañías agroalimentarias como Grupo Cuevas. De feito, esta iniciativa parte da base de que o traballo conxunto de expertos dos sectores público e privado, da academia e a industria, así como de representantes dos consumidores contribuirá a acelerar a transición verde do sistema alimentario. Para iso, crearase unha rede para a compilación de datos, promovendo a transparencia e o intercambio de información en todo o sistema alimentario; cartografarase o escenario do sistema alimentario cunha estratexia de análise avanzada e a aplicación de tecnoloxías de IA; e deseñaranse ferramentas de toma de decisións adaptadas a cada nivel do sistema (produtores, consumidores, responsables políticos) axustadas ao contexto e as necesidades dos consumidores.

O proxecto arranca nun contexto de conflitividade

O traballo de SOSFood (Sustainability Optimization for Secure Food Systems) para contribuír á sustentabilidade do sistema alimentario (agricultura, pesca e gandaría) no marco do Espazo Común botu a andar nun intre no que en toda Europa se suceden as manifestacións do sector agrícola e gandeiro. As protestas, que chegaron a pedir a derrogación da Axenda 2030, evidencian ante a opinión pública a complexidade deste fenómeno que reflicte, así mesmo, as preocupacións e desafíos aos que se enfronta o sector agrícola. E é que segundo as estimacións da Organización das Nacións Unidas para a Agricultura e a Alimentación (FAO), en 2050 podería ser necesario “producir un 60% máis de alimentos” para fornecer unha poboación mundial de 9300 millóns de persoas. Para o que foi director da FAO entre 2011 e 2019, José Graziano Da Silva, “facelo cunha agricultura como a de sempre suporía unha carga demasiado pesada para os nosos recursos naturais. Así pois, non temos máis remedio que embarcarnos nunha revolución máis ecolóxica”, afirmaba, “debemos traballar para alimentar o mundo con menos”.

Precisamente, o investigador principal do proxecto SOSFood, Jesús Simal, catedrático da UVigo e responsable do grupo de Investigacións Agrarias e Alimentarias, que ademais forma parte do Centro de Investigación Interuniversitario das Paisaxes Atlánticas Culturais (CISPAC), salienta a relevancia de SOSfood no contexto actual. “As manifestacións de agricultores en contra da Axenda 2030 destacan a importancia de involucrar a todas as partes interesadas, incluídos os propios agricultores, na elaboración e implementación de políticas relacionadas coa agricultura e o medio ambiente”, afirma. Por iso, engade o investigador, “é crucial atopar un equilibrio entre a necesidade de protexer o medio ambiente e promover prácticas agrícolas sostibles, á vez que se brinda apoio e se asegura a rendibilidade da actividade agrícola, gandeira e pesqueira”.

Partindo desta premisa, SOSFood constitúe unha iniciativa ambiciosa que busca utilizar a intelixencia artificial e a explotación de datos para proporcionar unha visión integral do sistema alimentario do continente. O obxectivo último é axudar a que as distintas partes implicadas na cadea alimentaria poidan tomar decisións ben informadas, poñendo o foco en involucrar todos os elos da cadea de valor: produción, transformación, distribución, venda, consumo e xestión de residuos. Esta proposta constitúe un esforzo sen precedentes na UE á hora de abordar a crecente emerxencia ambiental e transformar a cadea de valor alimentaria en Europa, sendo valorada pola Comisión como o mellor proxecto de todos os presentados.

Decisións informadas

Os responsables das institucións integrantes no consorcio reuníronse este venres nas instalacións do CiTIUS na xuntanza de arranque deste proxecto que utilizará a tecnoloxía de IA e a explotación de datos para promover a toma de decisións mellor informadas, fundamentadas en nova evidencia científica; decisións que, en última instancia, transformen a cadea alimentaria e poidan encamiñala cara á sustentabilidade e a eficiencia. Trátase de dotar de información relevante a todos os actores implicados, incluídos os consumidores, para facilitarlles a toma de decisións sobre os produtos alimentarios do mercado. O proxecto realizará unha análise interdisciplinaria do sistema de alimentación, involucrando a especialistas da contorna europea en saúde, nutrición, economía, medio ambiente e saúde. Os resultados van dirixidos a todos os actores da cadea de valor, e de maneira importante, ao consumidor final, xunto cun conxunto de recomendacións baseadas na evidencia científica, que están dirixidas a orientar as futuras políticas da Unión Europea.

Ao longo dos catro anos de duración de SOSFood, levaranse a cabo tres estudos de casos de uso en tres escenarios europeos distintos: Galicia (representando un ámbito autonómico); Atenas (un ámbito metropolitano); e Lituania (un ámbito estatal), co obxectivo de validar a viabilidade e representatividade dos métodos de análises e os algoritmos desenvolvidos. Este será o colofón a unha iniciativa que se presenta como un fito significativo na procura de solucións saudables (e a prezos xustos) para os desafíos alimentarios globais, promovendo a colaboración entre diversos sectores e utilizando a tecnoloxía para abordar a complexidade do sistema alimentario europeo.