Ir o contido principal
iniciar sesión

Un estudio de la Xunta, la USC y el Valedor do Pobo refleja que uno de cada tres adolescentes gallegos contactó con desconocidos en Internet

Estos datos forman parte de un informe sobre el "uso problemático" de Internet entre los adolescentes elaborado por la Xunta, la Universidade de Santiago de Compostela y el Valedor do Pobo. El estudio, basado en las respuestas de más de 44.000 menores gallegos a una encuesta, también deja patente que un 17,3 por ciento de los estudiantes de ESO ha visitado páginas web de contenido erótico y que un 4,2 por ciento han realizado apuestas en Internet pese a tratarse de una acción "ilegal" en menores de edad.

Sobre los contactos con desconocidos a través de Internet, el encargado del estudio, el profesor Antonio Rial Boubeta, ha advertido de que estas iniciativas son "el caldo de cultivo" para el 'grooming', es decir, cuando un adulto busca ganarse la amistad de un menor para poder abusar sexualmente de él. Asimismo, un 8,9 por ciento se ha sentido "amenazado, acosado o humillado" por Internet ('bullying') y un 6,8 por ciento ha realizado activamente estas prácticas. En este punto, Rial ha matizado que este porcentaje representa "el suelo" del acoso, pues en muchos casos los jóvenes no enmarcan ciertas conductas dentro de esta denominación. Además, cuatro de cada 100 menores gallegos han enviado fotos o vídeos de sí mismos con carga erótica o sexual, lo que se conoce como 'sexting'; y casi el mismo número ha declarado haber sido "chantajeado" con difundir contenidos suyos de este tipo.

En el análisis de las respuesta a este cuestionario 'online' -de carácter "voluntario, anónimo y confidencial"- se pone de manifiesto que el uso de Internet entre los adolescentes gallegos está "absolutamente generalizado", pues más del 70 por ciento utiliza la Red a diario y 13,5 por ciento lo hace durante más de cinco horas al día. Esta cifra supone, según el profesor Rial, que aproximadamente unos 10.000 chicos de entre 12 y 17 años (de una población que supera en Galicia los 90.000) "están todo el día en Internet".

Tras resaltar la directora de la Axencia para a Modernización Tecnolóxica (Amtega), Mar Pereira, que los jóvenes gallegos "superan" la media estatal y europea en uso de Internet, Antonio Rial ha llamado la atención sobre que un 13,5 por ciento de los menores gallegos se conecta después de la medianoche y de que un 63,8 por ciento lo hace desde su cuarto. En el estudio también se refleja que casi el 91 por ciento de los estudiantes de ESO tiene móvil -un tercio de lo tenían antes de los 11 años-, que el 90 por ciento es usuario de 'whatsapp' y que el 93 por ciento tiene cuenta en alguna red social -el 51% en más de tres-. De hecho, el móvil es su primera vía de acceso a Internet (81,2%), herramienta que los jóvenes gallegos utilizan fundamentalmente para acceder a la mensajería instantánea (75,3%) y a las redes sociales (66,7%).

Rial Boubeta ha alertado de que "la mitad de los padres no controlan" lo que hacen sus hijos en Internet, pues sólo un 51,1 por ciento limitan su acceso a la Red y un 48,1 por ciento supervisa su uso del móvil. Ha destacado que el riesgo de adicción a Internet es "bajo o moderado" entre la juventud gallega, pues casi el 82 por ciento hace un uso adecuado de la Red. En el otro extremo, un cuatro por ciento presenta signos de "uso problemático" y un 14,1 por ciento se sitúa en la franja de riesgo "medio o alto".

Rial ha aseverado que no cuenta con "evidencias" de que los usos de riesgo de la Red estén aumentando y que las cifras están en "niveles europeos". El objetivo del informe, que se remitirá a los centros públicos y concertados participantes con los datos de sus propios alumnos, es contar con datos "reales" sobre el uso de las nuevas tecnologías por parte de los jóvenes gallegos. Así, 44.051 adolescentes (aproximadamente, la mitad chicos y la mitad chicas, de entornos tanto urbanos como rurales) de 183 colegios públicos y de 72 concertados han respondido a un cuestionario de 34 preguntas. A la vista de que cubre aproximadamente la mitad de la población escolar, Rial Boubeta ha enfatizado la "representatividad" del estudio frente a la mayoría de los existentes, que se realizan sobre muestras inferiores al millar de personas. Y, al margen de las citadas conclusiones, ha señalado que el ciberacoso suele comenzar a partir de los 14 años; y que las chicas lo sufren más que los chicos. Asimismo, ha observado que el comportamiento de los jóvenes en Internet es "peor" en las ciudades que en las zonas rurales y que hay más problemas entre los alumnos de los centros concertados.

Tras la difusión de estos datos, la directora de la Amtega ha apelado a la "educación" basada en la "prevención" para evitar la proliferación de casos desagradables en Internet y para que los jóvenes sepan "cómo actuar ante una situación indeseable o de ciberacoso".

El rector de la USC ha destacado la "velocidad" a la que se está superando la "brecha digital", pero ha llamado a buscar "el equilibrio" entre "el progreso" y los "conflictos" que pueden surgir de un mal uso de Internet. En esta idea ha abundado el conselleiro de Educación, Jesús Vázquez Abad, quien ha subrayado las "posibilidades inmensas" que abren las nuevas tecnologías pero ha advertido de que "no están exentas de peligros". "No podemos vivir al margen de los avances, pero hay que hacerlo de manera responsable". El valedor do Pobo, José Julio Fernández, ha rechazado "criminalizar" o "dar una visión negativa" de Internet, pero sí ha defendido que se transmitan "valores de racionalidad, respeto y prudencia" a los jóvenes en su manejo. "Tienen que saber que sus actos no son baladís, que tienen consecuencias, por lo que han de ser responsables y prudentes con uno mismo y con terceras personas", ha opinado, antes de advertir de que el 'bullying', por ejemplo, es "una actividad delictiva".

Además, para resaltar la "importancia" del estudio, Fernández ha señalado que distintas universidades e instituciones de distintas partes del mundo se han interesado por la metodología de este trabajo. "Está despertando admiración e imitación".

Nota de prensa remitida por el Gabinete de Comunicación de la Xunta de Galicia:

O conselleiro de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria, Xesús Vázquez Abad, salientou a importancia de formar a orientadores e persoal docente no uso responsable da internet e as novas tecnoloxías entre os adolescentes. Así o dixo esta mañá durante a presentación dos resultados dun estudo sobre os hábitos tecnolóxicos dos rapaces e rapazas de secundaria, elaborado a raíz da colaboración entre a Consellería de Cultura e Educación, a Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia (Amtega), o Valedor do Pobo e a Universidade de Santiago, co fin de afondar nos programas de prevención de riscos no uso das novas tecnoloxías por parte dos xoves. No estudo participaron un total de 255 centros de ensino de toda Galicia e máis de 44.000 estudantes de entre 12 de 17 anos.

Segundo o responsable do departamento de Educación do Goberno galego, o feito de que máis do 71 por cento dos alumnos da ESO empreguen internet a diario e que o 93 por cento dos mesmos estea rexistrado nalgunha rede social, ou que un de cada tres adolescentes dispoñan do seu primeiro móbil antes dos 11 anos “son datos suficientemente importantes para invitarnos a reflexionar e comprometernos todos, administracións, educadores e familias”.

Aínda que case o 82 por cento dos rapaces presentan un baixo risco de dependencia, Xesús Vázquez Abad, fixo fincapé nos usos perigosos e problemáticos que os rapaces fan da tecnoloxía. De feito no estudo constátase, entre outros, que o 31,4 por cento dos contactaron con descoñecidos a través da internet e o 8,9 por cento sentíronse algunha vez ameazados ou humillados a través das redes sociais, mentres que nun 6,8 por cento de casos foron eles os que ameazaron a outros.

“Trátase –segundo dixo o conselleiro- de que os nosos mozos e mozas dispoñan das ferramentas necesarias para saber aproveitar as sinerxías que ofrecen as novas tecnoloxías ao tempo que coñecer os riscos derivados do mal uso das mesmas”. Por tanto, este tipo de estudos resultan moi útiles para coñecer os hábitos tecnolóxicos dos estudantes, sobre todo no que atinxe ás prácticas pouco saudables e, polo tanto, actuar en consecuencia.

A Consellería de Cultura e Educación participa neste proxecto a través do Centro Autonómico de Formación e Innovación (CAFI), que achegou a máis de 400 orientadoras e orientadores e persoal docente a plataforma online coa que se recolleron os datos reais para o estudo. A este respecto o conselleiro Vázquez Abad amosou o seu agradecemento á colaboración prestada polo profesorado e salientou o esforzo que os docentes están a facer “no seu día a día” por adaptarse á nova situación derivada da dixitalización progresiva dos centros educativos.

Por último, Xesús Vázquez Abad lembrou o compromiso do seu departamento con este eido e que se manifesta en liñas estratéxicas como a lei de convivencia, na que se recolle un protocolo xeral de prevención, detención e tratamento das situacións de acoso escolar, moitas delas derivadas hoxe en día do mal uso das redes sociais.

Pola súa banda, a directora da Amtega, Mar Pereira, sinalou que a prevención, baseada na información e na educación é a clave para evitar a proliferación destes casos e para que os adolescentes saiban como actuar ante unha situación deste tipo. A responsable da área tecnolóxica da Xunta afirmou que “dende a Administración pública somos conscientes de que a forma de abordar esta problemática é en colaboración con todos os axentes implicados, educadores, pais, nais, menores e profesionais do ámbito tecnolóxico”.

Pereira subliñou que esta é a filosofía de iniciativas que está desenvolvendo a Xunta en colaboración cos colexios profesionais de enxeñeiros en informática e enxeñeiros técnicos en informática a través de sesións e charlas formativas como Navega con Rumbo ou o acordo asinado este ano co Centro de Seguridade en Internet ‘Protégeles’ para realizar diferentes actuacións que fomenten o uso seguro e responsable da internet e accións formativas para os docentes

No marco desta colaboración, o Valedor do Pobo encargouse do asesoramento técnico-xurídico dos aspectos relacionados coa protección de datos ou dos menores; mentres que a Amtega, xunto cos técnicos da Universidade, desenvolveu a aplicación informática e encargaranse do seu funcionamento e mantemento; e a Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria encárgase de sensibilizar e formar aos profesionais educativos para que empreguen a ferramenta. Pola súa banda, investigadores especializados da Universidade de Santiago de Compostela elaboraron os estudos e informes pertinentes.

Ademais do conselleiro Xesús Vázquez Abad, e da directora da Amtega, Mar Pereira, no acto participaron o Valedor do Pobo, José Julio Fernández, e o reitor da USC, Juan Viaño.
R.